Caravaggioculuk Hakkında

Caravaggio, birçok sanatsever tarafından ilgiyle karşılanan ve günümüzde de oldukça popüler hale gelmiş sanatçılardandır. Bu yazıda, Caravaggio’nun bizzat eğitiminden geçmemesine rağmen nasıl birçok takipçisinin olduğuna ve kimler olduklarına değineceğim. Bu yüzden Caravaggio’nun hayatı ile ilgili detaylar için “Bıçağın Karanlık Yanı: Caravaggio” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.

Caravaggio ile birlikte akıllara genellikle “tenebrizm” denilen tarz gelmektedir. Tenebrizm, ışık-gölge tezatlığı ile oluşturulan bir tekniktir aslında. Chiaroscuro da yoğun bir ışık-gölge tezatlığı ile oluşturulan tekniktir; ancak tenebrizm dediğimizde işin içine farklı bir hava yani dramatiklik de giriyor. Genellikle koyu bir arkaplan önünde yer alan figürler, ışık ile aydınlatılarak oluşturulan kompozisyonda, bu iki unsurun zıtlığı Caravaggio’nun resimlerinde yoğun bir dramatiklik kazanmıştır. Bu yüzden yer yer Albrecht Dürer’in de tenebrizm denen şeyi henüz adı konulmadan kullandığı söylenmesine karşın, Caravaggio’dan sonra kendine gerçek bir kimlik kazanmıştır.

Caravaggio için, birçok kaynakta herhangi bir öğrenci yetiştirmediği geçer. Ama yardımcısı ve zaman zaman da aralarında cinsel münasebetin olduğuna dair söylentilerin geçtiği -ki Caravaggio’nun homoseksüel olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur- Cecco lakaplı Francesco Boneri, onun ilk takipçilerinden biridir. Caravaggio için model olduğu da kuvvetle muhtemel olan Cecco’nun gerek bazı resimlerinde seçtiği konular gerekse de tarzı, Caravaggio’yu hatırlatmaktadır.

Gentileschi ailesi de Cecco dışındaki bir diğer İtalyan Caravaggio takipçileridir. Baba Orazio Gentileschi, 1600’lü yıllardan sonra hem arkadaşı hem de meslektaşı olan Caravaggio gibi daha natüralistik bir tarza eğilmiştir. Orazio’nun kızı Artemisia Gentileschi de, Caravaggio’dan etkilenen bir başka ressamdır. Kadın bir sanatçı olmanın zorluklarını, hele de 17. yüzyılda göz önünde bulundurursak, bir sanatçı olarak Artemisia’nın babasından öne çıktığını da düşünüyorum. En azından günümüzde bu şekilde algılanıyor.

Caravaggio’nun sanatını aslına daha bağlı kalarak devam ettirenler aslında Fransızlar ve Hollandalılar/Belçikalılar olmuştur. Bunların başında da Georges de La Tour gelmektedir. La Tour, zaten Barok resim açısından da doyurucu eserler vermiş bir sanatçı olarak, hem Caravaggio’nun konularına benzer eserler yapmış hem de tenebrizme bağlı kalmıştır. Onun resimlerini özgün kılan nokta ise, sıkça kullandığı mum ışığıdır.

Bir diğer Fransız ressam olan Simon Vouet’nin de yer yer resimlerinde kullandığı dramatik ışık Caravaggio etkisi olarak düşünülmektedir. Claude Vignon’nun ise, İtalya’da eğitim için geçirdiği süre içerisinde Caravaggio, Guercino ve Guido Reni gibi isimlerin eserlerinden etkilendiği ileri sürülür. Hatta Vignon’un dışında İtalya’da eğitim alan Valentin de Boulogne için de Caravaggio’dan etkilenmiş ve tenebrizmi sanatında görebileceğimiz bir ressam diyebiliriz.

“Utrecht Caravaggism” denilen Flemenk sanatçılardan oluşan bir topluluk da Caravaggio etkisinde kalmıştır. Günümüz Hollanda sınırlarında olan Utrecht şehrinden olan bu sanatçıların birçoğu 17. yüzyıl başlarında Roma’ya gitmişlerdir. Sanatçıların tamamı Caravaggio’nun tenebrizminden etkilenmiştir. Grubun başta gelen sanatçıları arasında Gerard von Honthorst ve Hendrick ter Brugghen gösterilebilir.

Son olarak, fazla uzatmadan, İspanyol sanatçılara da değinmek istiyorum. Caravaggio hem çağdaşı hem kendisinden sonra gelen çok fazla sanatçıyı etkilemiştir. Bunun sayıca fazlalığını ve önemini ise, Caravaggio’nun Barok dönem resmini etkilendiği söyleyerek vurgulamak isterim.

İspanya’daki ilk tenebrist ressamlardan olan Francesco Ribalta da Caravaggio’dan etkilenmiştir. Onunla birlikte Diego Velazquez ve Jose de Ribera da Caravaggio’nun ışığından etkilenen sanatçılar arasında gösterilebilir. Ribera, kendi döneminin İspanyol ressamları arasındaki öncülerden biri olarak yetişkin dönem eserlerini İtalya’da yapmış bir sanatçıdır. Hakkındaki biyografilerde de çoğunlukla Caravaggio’nun takipçi listesine eklenmiş bir isimdir. Caravaggio, dini temalı bazı eserlerinde sıradan insanlar kullandığı için döneminde çok eleştirilmiş, hatta kilise ile ters bile düşmüştür. Velazquez’in Caravaggio’dan etkilendiği nokta da tam olarak burası denebilir. Farkı ise Velazquez’in bunu mitolojik bir konuda uygulamasıdır.