A
Arz-ı Hal: Turgut Uyar’ın 1949 yılında şiir türünde kaleme aldığı ilk eseridir.
“Benim gibi kulun çok dünyada, Allahım!
Eğer bilmiyorsan işte, haberin olsun.
Ekmek derd, aşk ederdi unutturdu seni.” dizelerine ev sahipliği yapan şiirdir.
B
Büyük Saat: “Arz-ı Hal”den “Dün Yok Mu”ya tüm kitapları ve (unutulmaları ya da elenmeleri nedeniyle) kitaplarına girmemiş tüm şiirleriyle, Turgut Uyar külliyatıdır.
C
Cemal Süreya: Tıpkı Turgut Uyar gibi İkinci Yeni Şiir Hareketiyle şiirler kaleme alan Cemal Süreya, Uyar ile aynı kadına âşık olmuş şairdir.
Ç
Çocuk: Hayri Turgut Uyar adında bir oğlu vardır.
D
Denge: Şairin, “Ben tam kendime göre
Ben tam dünyaya göre
Ama sizin adınız ne
Benim dengemi bozmayınız” dediği şiiridir.
E
Edip Cansever: İkinci Yeni’nin bir başka şairidir.
“Kocaman bir avlunun ortasında durdu durdu
İçindeki bomboş avluya bakarak
Gökyüzünden arada bir oraya
Ölü bir kuş ya düşüyor ya düşmüyordu.” dizelerine sahip olan Turgut Uyar adlı bir şiir yazmıştır.
F
Ferit Edgü: Turgut Uyar öldüğünde, Ferit Edgü’nün deyişiyle, toprağa verilen “yaşayan dört beş büyük ozandan biri” idi.
G
Göğe Bakma Durağı: “Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda
Beni bırak göğe bakalım” dizeleriyle şairin en ünlü şiirlerindir biridir.
H
Hayat: “Sana diyeceğim şu ki küçüğüm; Büyüme! Hayat seni de mahveder.”
I
Islak Çeltik: “Kıyımız uzak ve kuytuda ellerimiz sanki yok
Ellerimiz yok ama senin ellerini bir tutsam” dizeleriyle okuyucusunu derin duygulara ittiği şiiridir.
İ
İkinci Yeni: 1950’li yıllarda Edip Cansever, İlhan Berk, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Sezai Karakoç, Ece Ayhan ve Ülkü Tamer gibi şairlerin oluşturduğu bir topluluktur. Garipçiler ve 1940 Toplumcu Gercekçi Kuşağı’nın etkilerinin yoğun olarak hissedildiği bir dönemde ortaya çıkmıştır. İsim babası Muzaffer İlhan Erdost’tur. Akımın öncü şairi Ece Ayhan’a göre ise az kullanılan adıyla “Sivil Şiir”dir.
J
Jean Seberg: Ölümü üzerindeki şüpheler ortadan asla kalkmadı ama Turgut Uyar ona da birkaç dize bıraktı:
“Saçlarımı hep kestim
Tutacak kadar kalmasın dedim
Çünkü bir başkaldırma ancak
Saçlarından tutulur”
K
Korkulu Ustalık: Şiir üzerine yazılar, söyleşiler, soruşturmalara yer verdiği deneme tadında bir kitaptır.
L
Leylak: “Evet önümüz bahardır biliyorum
Leylaklar açacak biliyorum”
M
Müzik: Turgut Uyar’ın sanat fitilini alevlendiren olay müziktir. İçine doğduğu aile, müzik duyarlılığı olan ve çeşitli enstrümanlar çalan bir ailedir. Evde ud, keman ve saz eşliğinde sanatsal bir kulak ile büyüyen Turgut Uyarın şiir alt yapısında kuşkusuz bu ortamın etkisi vardır.
N
Naat: “Oysa bir çiçek vardı bahçelerde kendini dererdi sevinçle
Kendini tek haklıya bir gün sunmak üzere” dizeleriyle başlayan şiiridir.
O
Oğul: Hayri Turgut Uyar için babası şu dizeleri kaleme almıştır:
“Bir çocuk -adı Hayri’ydi onun
Bir çocuk için hayli büyük bir ad
Ama büyüyecekti nasılsa
Severdi adını ayrıca
-Görmediği dedesinin adıymış-
Hayri çocuk”
Ö
Ölüm: “Ben bir gün giderim ki neyim kalır,
Eksik bıraktığım her şeyim kalır.
Yaz günü kim ister ki öldüğünü
Eksik bıraktığım her şeyim kalır” demiştir ölüm üzerine ve ağustos ayında bir yaz günü ölmüştür.
P
Palyaço: “Belki de palyaçolar ağlardı pazartesi sabahları
Her sirk geldiğinde ağlamaklı olurduk
Hep ağlamaklı olurduk gülünecek halimize” dizeleriyle bilinen Turgut Uyar şiiridir.
R
Rüzgar: “İstemem kimsenin öldüğünü
Bırak rüzgâr, bırak anlatayım.
Bir ulu meşenin dibine otur sen
Göğsünde yatayım..” sözleriyle rüzgarı kişileştirdiği şiiridir.
S
Siroz: Alkol tüketimi neticesinde siroz hastalığına yakalanan Turgut Uyar, ömrünün son dönemlerinde bu hastalık yüzünden büyük sıkıntılar çeker.
Ş
Şehitler: “Şimdi en sakin uykulardasınız,
Vatan selâmetle, hürriyetle dolmuş,
Bayramlar, eğlenceler, şenlikler,
Siz uyuyun siz uyuyun şehitler,
Yattığınız yer artık hakkınız olmuş….” dizeleriyle şairleri andığı şiiridir.
T
Tomris Uyar: Turgut Uyar’ın çok sevdiği karısıdır. Ayrıca yakın dostları Edip Cansever ve Cemal Süreya’da Tomris Uyar’a büyük bir hayranlık ve aşk duymaktadırlar.
U
Umut: “Umut yoktur
Kimse yoktur umut etmemeyi önleyecek
Çünkü umut kaçınılmaz gelecektir
Bütün gümbürtüsüyle
Umut kaçınılmaz gerçektir çünkü
Biri Asya’da biterken sözgelişi, Şili’de öbürkü başlar” dizeleriyle son bulan şiirdir.
Ü
Üşümek: “Çok üşürdük hep üşürdük üşümekti bütün yaşadığımız
Üşürdü ellerimiz aşkımız sonsuz uzun sakallarımız” üşümek üzerinden bize hayatı sorgulatır.
V
Vaiz Sokağı 70 Numara: “Ben sana kürk alamam doğrusu
Güzel bileklerine bilezik alamam
Bir kap yemek, bir elbise
Öyle bir tad var ki fakirliğimizde
Başka hiçbir şeyde bulamam..” dizeleriyle bilinen şiiridir.
Y
Yalnızlık: Turgut Uyar yalnızlık üzerine ;
“Nedir bir türlü sırrını anlamadık,
Kimdir bizimle böyle şaka ediyor,
Hangi cebini karıştırsan yalnızlık.” Diyor.
Z
Zaman: “Oysa şiirin çok ilgisi var zamanla
Ne hatırlar ne unutur
Bir tarihte birinin yaşadığını
Bir aşk yaflandığını bir tarihte
Yani kaba saba bir anlatımla
Saçma duygular yaşadığımız bir mekânda
Denizin de zamanlı olduğunu” dizeleriyle zamana bakış açısını anlatıyor şair.
