II. Yeni şiirin önemli şairlerinden Ülkü Tamer’in bireylere kendi entelektüel bilgisini test edecek bir kitap: Sanat Sınavı.
Şairliğinin yanında çevirmenlik, yayıncılık, oyunculuk alanında da rüştünü ispatlamış Tamer, kendi merak edip araştırdığı ve öğrendiği bilgileri okuyucuları için soru-cevap şeklinde sunmaktadır.
Sanat Sınavı 6 dalda 666 soru ile bireylerin ‘edebiyat, güzel sanatlar, sinema, tiyatro, müzik ve mitoloji’ dallarındaki bilgilerini test etmektedir. Kitapta yer alan soruların sizleri terleteceğinden eminiz. Ancak emin olduğumuz bir başka konu da bu kitap sonrasında asla eski bilgi birikiminizle hayatınıza devam etmeyeceksiniz!
Sizler için kitapta yer alan kategorilerin bir kısmını derledik:
SİNEMA
Üç oyuncu öldükten sonra Oscar’a aday gösterilmişlerdi. İçlerinden yalnızca biri bu ödülü alabilmişti. Kimdi bu sanatçılar?
Cevap: Spencer Tracy, James Dean, Peter Finch. Şebeke (Network) filmindeki rolüyle Finch ödüllendirilmişti.
Sinemaya uzun süre ara vermiş, kırk yıl sonra yeniden kamera karşısına geçmiş, ilk filmiyle de Oscar alan oyuncu kimdir?
Cevap: George Burns. Filmin adı: Sunshine Boys
Afişinde ‘Nazik palyaçoyla güzel balerin arasındaki aşkın ölümsüz öyküsü.’ cümlesi yer alan filmin adı nedir?
Cevap: Charles Chaplin’in filmi: Sahne Işıkları/ Limelight
Sinemanın önemini ilk kavrayan devlet adamı olma özelliği taşıyan, ‘Sinema, bütün sanatlar içinde en önemli araçtır.’ sözünün sahibi ve bu araçtan yararlanmak için bütün olanaklarını kullanan kişi kimdir?
Cevap: Lenin
Ödüllü yapıtlarının adlarını verirsek yönetmeni hemen söyleyeceksiniz. En iyisi gölgede kalmış bazı filmlerini sayalım: Yolpalas Cinayeti, Hicran yarası, Oy Farfara Farfara, Çifte Kumrular, İstanbul Kaldırımları, Ateşli Çingene, Sevenler Ölmez, Keloğlan ve Cin Kız, Dağdan İnme… Bu filmlerin 1929 Çanakkale doğumlu yönetmeni kimdir?
Cevap: Metin Erksan
TİYATRO
1868’de Sezar Borciya’yı Türkçe oynayarak bu alanda öncülük eden Güllü Agop’un gerçek adını biliyor musunuz?
Cevap: Agop Vartoviyan
Aristophanes, güldürülerinde Atinalı birçok çağdaşını alaya almıştı. Sözgelimi, Kurbağalar’da oklarını Euripides’e çevirmişti. Yazarın Bulutlar’da yerdiği ünlü düşünür kimdir?
Cevap: Sokrates
Refik Halit Karay (1888-1965) öyküleri ve romanlarıyla, Cumhuriyet dönemimizin en çok okunan yazarlarından biri olarak belirmiştir. Karay, yaşamı boyunca tek bir oyun yazdı. 1931’de kitap olarak da yayımlanan bu oyunun adını biliyor musunuz?
Cevap: Deli
Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Tokuşan Kafalar, İki Damla Yaş … Bu oyunları yazan ünlü romancımız kimdir? (İpucu: 1864-1944 yılları arasında yaşadı. Bazı romanları ölümünden sonra oyunlaştırıldı.)
Cevap: Hüseyin Rahmi Gürpınar
Norveçli bir oyun yazarıdır (1826-1906). Batı tiyatrosunu etkilemiş bir sanatçıdır. Brand ve Peer Gynt gibi şiirsel oyunlarında folklordan yararlanmış, Nora, Rosmersholm, Hedda Gabler gibi oyunlarıyla da toplumsal eleştirilerini incelikle sergilemiştir. Kimdir bu yazar?
Cevap: Henrik Ibsen
EDEBİYAT
‘Folklor şiire düşman,’ diyen şairimiz?
Cevap: Cemal Süreya
1935’te doğdu. A Dergisi’nin kurucuları arasında yer aldı, Değişim dergisini yönetti. Edebiyata şiirle başlamıştı ama sonra öyküye, romana yöneldi. Anılar, gezi notları, çocuk kitapları da yazdı. 1960’ta yayımlanmış öykü kitabıyla romanının adlarını vermekle yetinelim: Yorgunlar ile Odalarda. Yazarlığın yanı sıra büyük bir yayın evinin yöneticiliğini de sürdüren sanatçının adını siz söyleyin.
Cevap: Erdal Öz
‘Mavi maviydi gökyüzü/ Bulutlar beyaz beyazdı/ Boşluğu ve üzüntüsü/ İçinde ne garip yazdı…’ dizelerinin şairi kimdir? (İpucu: 1901’de İstanbul’da doğmuş, 1962’de ölümüne kadar şiirin yanı sıra öykü, roman, deneme, inceleme dallarında da yapıtlar vermiştir.)
Cevap: Ahmet Hamdi Tanpınar
Han Duvarları şairi Faruk Nafiz Çamlıbel, 1936’da bir de roman yayımlamıştır. Sanatçının bu tek romanının adını biliyor musunuz?
Cevap: Yıldız Yağmuru
Annesini üç yaşındayken yitirmiş ünlü bir yazarın yirminci yüzyıl başlarında yazdığı cümleler: ‘Evet, evet, anne… Hiç anne diyemedim ona çünkü konuşmayı bile bilmiyordum o öldüğünde. Benim için en büyük sevgi imgesidir o –soğuk, yüce bir sevginin değil, sıcak ayakları yere basan bir sevginin imgesi- Anne kucağına al beni, beni salla!’ Yazar kimdi, bu satırları yazdığında kaç yaşındaydı? (İpucu: Klasik Rum romanının en büyük adlarından biri)
Cevap: Lev Tolstoy. Bu satırları yazdığında seksen yaşındaydı.
MİTOLOGYA
Çağlar boyunca evreni ellerinde tuttuklarına inanılan Titanların en önemlileri, Zeus’un da babasıydı. Oğlu tarafından tahtından indirilinceye kadar öteki Titanları yöneten bu yaşlı Tanrı kimdir?
Cevap: Kronos
Zeus’un kızlarından birinin annesi yoktu. Bebek olarak değil, büyümüş olarak, zırhlar içinde çıkmıştı Zeus’un kafasından. Sadece Savaş Tanrıçası değil, Kent Tanrıçası olarak da bilinirdi. Kimdi bu Olymposlu?
Cevap: Athena
Hermes’in oğlu, neşeli bir tanrıydı. Yarı insan, yarı keçiydi. Çobanları korur, nymphelerle dans eder, kamıştan kavalını durmadan çalardı. Neydi adı?
Cevap: Pan
Kyklop Polyphemos’un kaç gözü vardı?
Cevap: Bir
Prometheus ne yapmıştı?
Cevap: Güneşe çıkarak aldığı ateşi yeryüzüne indirerek insanlara sunmuştu.
Attığı oklarla yüreklere aşk ateşi salan Eros’un tutulduğu kız kimdi?
Cevap: Psykhe
GÜZEL SANATLAR
Resim tarihinin en büyük sanatçılarından biridir. On dokuzuncu yüzyılda yaşamış, ömrü boyunca sadece bir tek yapıtını satabilmiştir. Kimdir?
Cevap: Vincent Van Gogh
Müzeciliğimizin kurucusu, Güzel Sanatlar Akademisinin ilk müdürü. Bir ipucu daha: Sadrazam Ethem Paşa’nın oğlu kimdi?
Cevap: Osman Hamdi Bey
Yağ emdirilen bir çeşit taş üzerine yapılan resmi kağıt üzerine basarak geçirme tekniğine ne ad verilir?
Cevap: Litografi
Duvar ya da tavan yüzeyinde sıva üzerine uygulanan resim tekniğine ne ad verilir?
Cevap: Fresko
Resimde Otomatizm nedir?
Cevap: Sanatçıların bilinç denetimi olmaksızın bilinçaltının itkileriyle biçim yaratmaları tekniğidir.
İstanbul Üniversitesinin Beyazıt’taki Fen ve Edebiyat Fakülteleri binasının mimarını biliyor musunuz?
Cevap: Sedat Hakkı Eldem
Arap harfleriyle yazı düzenleri oluşturan sanatçılara ne denir?
Cevap: Hattat
Alla Prima nedir?
Cevap: Resmi tuval üzerine önceden herhangi bir eskiz çizmeden, bir kerede renklerle yapıp bitirme tekniğidir.
MÜZİK
İspanya Ulusal Marşı’nın ilk dizesi nedir?
Cevap: Bunu kimse bilmiyor çünkü İspanya Ulusal Marşı’nın sözleri yoktur.
Belki hala o besteler çalınır/ Gemiler geçmeyen bir ummanda’ Yahya Kemal Beyatlı’nın sözünü ettiği bestelerin yaratıcısı kimdir?
Cevap: Itri
Muazzez Ersoy’dan sürekli dinliyoruz: ‘Sakın bir söz söyleme. Yüzüme bakma sakın! Sesini duyan olur, sana göz koyan olur.’ Yazarı kimdir?
Cevap: Faruk Nafiz Çamlıbel
Kordofon nedir?
Cevap: Tel titreşimli çalgıların genel adı.
Şakuhaşi nedir?
Cevap: Japon müziğinin temel çalgılarından uzun flüt.
Müzikli sahne yapıtlarının süit ya da senfonilerin başındaki giriş müziğine ne ad verilir?
Cevap: Uvertür
Tof, ugab, kinnor, şofar, hazozerah… Nedir bunlar?
Cevap: İlk Yahudi topluluklarının ve Semit göçerlerin kullandıkları çalgılardır.
Bu ilginç soruların nicesini kitapta bulmak mümkün.
Yazımı bitirmeden önce Ülkü Tamer’e dair çok önemli bir bilgiyi sizinle paylaşmak isterim. Ahmet Kaya’nın sesiyle ölümsüzleşen ‘Başkaldırıyorum’ şarkısının sözleri Ülkü Tamer’in değerli kaleminden çıkarak bize ulaşmıştır.
Entelektüel birikiminize son derece faydalı olacak bu kitabı kısa sürede elde etmeniz dileğiyle…
Edebiyat öğretmeni olmanın yanında çocukluk hayalinin peşinden emin adımlarla ilerliyor. Kendi platformunu oluşturarak dostlarını bir araya topladı. Dostlarıyla sanatın her alanında üretim yapıyor ve inatla yapmaya devam edecek. Saplantılı edebiyat takipçisi. Kimi zaman Kafka’nın böceğinin peşinde, kimi zaman Slyvia Plath’in kafasını soktuğu fırının içinde. Kimi zaman Dostoyevski’nin yarattığı ‘Öteki’ ile ilgileniyor. Ama en çok da bir ‘şair’in dizelerinin misafiri.