Amerikan Yerlileri Peşinde 30 Yıl : Edward Sheriff Curtis

Edward Sheriff Curtis 1868 ABD doğumlu fotoğraf sanatçısı. Edward, dünyanın görebileceği en güçlü fotoğrafçılardan biridir. Tam 30 yıl boyunca Amerikan yerlilerinin izini sürdü ve fotoğraflarını çekti. Edward’ın buradaki asıl amacı ise geleneksel yiyecekleri, barınma, giyim, eğlence, tören ve cenazeleriyle Kızılderili yaşamını tanıtmaktı. Bu uzun süreçte ailesinden kaybettikleri oldu, defalarca hastalandı ama Edward’ı hiçbir zaman hiçbir zorluk yıldırmadı. Böylece dünyanın en kapsamlı antropolojik fotoğraf çalışmasını ortaya çıkartmış oldu.

1900’li yılların başlarında sayıları çok azalan Kızılderililer 80 kabile kalmıştı. Kalanlar da dağlarda gözlerden uzak gizlenmiş olarak yaşadı. Edward bu kabileleri bularak onların yaşamlarını gözlemledi. 40 bin fotoğraf ve 10 bin ses kaydı ile soyları tükenmeden Amerikan yerlilerini kayıt altına almayı başardı.

Bu çalışmalar aynı zamanda dünyanın ilk belgeseli olarak tarihe geçti.

Curtis’i yerli halk çok sevmişti. Bu sevgilerini onu kutsal yılan dansına davet ederek gösterdiler. Curtis de bu anları ölümsüzleştirdi.

Edward Sherif Curtis’in çalışmaları tarih boyunca beklenen değeri göremedi. Onun önemli bir deha olduğunu, yazar Timoty Eagen ”Gölge Avcısının Kısa Geceleri” adlı kitabı ile dünyaya tanıtmaya çalıştı. Öyle ki ülkemizde de Curtis hakkında Türkçe kaynak bulmak oldukça güç.

Amerikan yerlilerinin yaşam tarzlarını, hayat felsefelerini, geleneklerini, kendilerine ait yaşamlarına tecavüz edilmesi karşısında duruşlarını anlayabileceğimiz ve hak vereceğimiz en güzel kaynaklardan biri Edward Curtis’in çalışmaları oluyor. Ve bu yaşamış efsanevi karakterlerin tek kaynağı.

Amerikan yerlilerine ait bazı deyişler, atasözleri:

’Ağlamaktan korkma! Zihindeki ıstırap veren düşünceler gözyaşı ile temizlenir.’’

‘’Beyaz adam geldiğinde onun sadece İncili, bizimse topraklarımız vardı. Sonra, İncil bizim oldu, topraklarımızsa onun.’’

‘’Beni yakalamış, yıkmış insanlarımı yok etmiş olabilirsiniz ama beni tamamen yok edemeyeceksiniz.’’

‘’Doğum yapan her şey dişidir. Kadınların ezelden beri bildiği kainatin dengelerini erkekler de anlamaya başladıkları zaman, dünya daha iyi bir dünya olmak üzere degişmeye başlamış olacaktır.’’

‘’Fakir olmak, şerefsiz olmaktan daha küçük bir meseledir.’’

‘’Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde; beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak.’’

‘’Bir insanı küçümsemek akılsızlık, çok büyük görmek de korkaklıktır.’’